شبه الماس

شبه الماس چیست؟

الماس نه تنها سخت تر از گوهر های طبیعی است بلکه سخت تر از تمام شبه الماس ها بوده و به دلیل سختی بالا، اتصال صفحات تیز داشته و صفحات آن به خوبی صیقل می خورند.

 

در صورتیکه در شبه الماس ها اتصال صفحات به صورت گردتر بوده و با استفاده مکرر دچار خط و سائیدگی می شوند.

 

شبه الماس ها هیچ کدام ساختمان شیمیایی و فیزیکی همانند الماس نداشته و تنها از نظر ظاهری با الماس شباهت دارند.

 

الماس های طبیعی دارای جلای بهتری نسبت به شبه الماسها می باشند.

 

الماس دارای وزن مخصوص 52/۳ بوده که کمتر از اکثر شبه الماس ها است.

 

بدین معنی که اگر دو سنگ الماس و شبه الماس را با برش و اندازه یکسان در دست داشته باشیم شبه الماس سنگین تر خواهد بود.

 

پنج روش تشخیص برلیان اصل از شبه الماس

 

انواع شبه الماس

 

 ۱-شیشه Glass

در سال های متمادی شیشه به عنوان شبه الماس به کار می رفت.

 

حدود قرن شانزدهم، اروپاییهای شیشه ساز دریافتند که با اضافه کردن سرب اکسید شده به شیشه می توان آنرا به طور قابل توجهی شفاف و براق نمود که این کشف موجب شد تا شیشه به عنوان شبه الماس استفاده شود.

 

شیشه از براقی، جلا و سختی کمتری نسبت به الماس برخوردار بوده و دارای ضریب شکست (RI) کمتری نیز می باشد.

 

شیشه دارای یک ضریب شکست (SR) بوده و RI آن بین ۱/۴۷ تا ۱/۷۰ و دارای وزن مخصوص(SG) بین ۲/۳۰ تا 4/۵۰ می باشد.

 

سختی شیشه بین ۵ تا ۶ است.

 

 

۲-سفایر مصنوعی Synthetic Sapphire

این سنگ دارای دو ضریب شکست می باشد.

 

RI آن ۱/۷۶۲ و ۱/۷۷۰ می باشد. سختی آن ۹ ، SG آن ۴ و دیسپرژن آن ۰/۰۱۸ می باشد.

 

۳-اسپینل مصنوعی Synthetic Spinel

این سنگ دارای یک ضریب شکست می باشد.

 

RI آن 1/۷۲۸ ، سختی آن ۸ ، SG آن ۳/۴۲ و دیسپرژن آن ۰/۰۲۰ می باشد.

 

۴-زیرکن Zircon

این سنگ یک شبه الماس طبیعی بوده و دارای دو ضریب شکست است (۱/۹۸ – ۱/۹۲ =RI) دارای سختی ۶ تا 7/۵ و SG 4/73 و دیسپرژن 0/۰۳۸ می باشد.

 

این سنگ به دلیل سختی پایین دارای خط و خش و پریدگی های زیاد بوده و دارای دوبینی (Doubling) قوی می باشد.

 

۵-روتایل مصنوعی Synthetic Rutile

این سنگ به صورت طبیعی وجود داشته ولی بسیار کمیاب می باشد.

 

این سنگ دارای هاله ای از رنگ زرد بوده و برای مدتی به عنوان شبه الماس استفاده می شد. شبه الماس Synthetic Rutile براق است ولی به خوبی براقی الماس نیست.

 

Synthetic Rutile دارای Dispersion زیادی است.

 

این سنگ دارای سختی پائینی بوده و شکست دوگانه دارد. RI آن ۲/۶۱ تا ۲/۹۰ بوده و دارای SG 4/26 و سختی ۶ تا 6/۵ و دیسپرژن ۰/۰۳۰ می باشد.

 

۶-استرونیوم تیتانایت Strontium Titanate

این سنگ هم به صورت طبیعی وجود داشته ولی بسیار کمیاب می باشد.

 

این سنگ دارای هاله ای از رنگ زرداین سنگ که در سال ۱۹۵۳ یافت شد همانند الماس دارای شکست یگانه و رنگ آن نزدیک به بی رنگ بوده و دارای Dispersion کمتری نسبت به Synthetic rutile می باشد ولی Dispersion آن از الماس بیشتر است.

 

Strontium titanate دارای سختی و مقاومت کمی است. RI آن ۲/۴۰ بوده و دارای SG 5/13، سختی ۵ تا ۶ و دیسپرژن 0/۰۱۹ می باشد.

 

۷-ییترویم آلومینیوم گارنت (YAG=Yittrium Aluminum Garnet)

اواخر سال های ۱۹۶۰ محققان تعدادی از کریستال ها را در لابراتوار رشد دادند که همانند Garnet دارای سیستم کریستالی Cubic بودند.

 

یکی از آنها YAG نام داشت که از همان ابتدا به صورت شبه الماس به کار رفت.

 

این سنگ دارای Fire خوبی بود و به دلیل سختی خوب حدود ۲۵/۸ و براقی کافی، برای سال های متمادی به عنوان یکی از معروف ترین شبه الماس ها شناخته شد دارای RI 1/83 ،SG 4/55 و دیسپرژن 0/۰۲۸ می باشد.

 

۸-گادولینیوم گالیوم گارنت GGG=Gadolinium Gallium Garnet

نوع دیگری از شبه الماس ها که دارای براقی و Dispersion بیشتری نسبت به YAG و همانند الماس بود.

 

این سنگ دارای Dispersion خوبی بود ولی به دلیل سختی پائین به آسانی دچار خط و سائیدگی می شد.

 

SG آن از الماس بیشتر بوده و در نتیجه از آن سنگین تر می باشد.

 

دارای سختی ۶/۵، SG7/50 ،RI 1/97و دیسپرژن 0/۰۴۵ می باشد.

 

۹-کیوبیک زیرکنیای مصنوعی Synthetic Cubic Zirconia

یک شبه الماس مدرن به شمار می رود و در سال ۱۹۷۰ وارد بازار جهانی شد.

 

به دلیل آنکه نمونه طبیعی آن بسیار کمیاب است به صورت مصنوعی تولید می شود.

 

CZ تقریباً براقی همانند الماس داشته و Dispersion آن از الماس بیشتر است.

 

وزن مخصوص (SG) آن ۵/۸۰ است و هنگامی که آن را وزن کنیم از الماس بسیار سنگین تر است.

 

دارای RI 2/150 ، دیسپرژن ۰/۰۶۰ و سختی 8/۵ می باشد.

 

۱۰-مویزنایت مصنوعی Synthetic Moissanite

سنگ مویزنایت در سال ۱۸۹۳ توسط دکتر Henri Moissan (برنده ی جایزه ی نوبل) در آریزونا کشف شد.

 

او تا سال ۱۹۰۴ این تصور را داشت که موفق به پیدا کردن الماس شده است اما در آزمایشات بعدی مشخص شد که این سنگ از Silicon Carbide ساخته شده.

 

بعدها در سال ۱۹۵۰ تعداد دیگری از این سنگ در معدن Yakutia روسیه کشف شد.

 

مویزنایت به صورت طبیعی بسیار کمیاب است در حالیکه فاکتورهایی که در این سنگ وجود دارند بسیار جالب توجه هستند.

 

این سنگ در حال حاضر بصورت مصنوعی در لابراتوار ساخته می شود.

 

مویزنایت یکی از بهترین شبه الماس های موجود است.

 

سختی این سنگ ۹.۲۵ است که به سختی ۱۰ الماس بسیار نزدیک می باشد.

 

مویزنایت دارای براقی و دیسپرژن بیشتری نسبت به الماس بوده و تنها شبه الماسی است که دارای وزن حجمی (۳.۲۱) کمتری نسبت به الماس (۳.۵۲) می باشد.

 

جالب تر از همه اینکه این سنگ از لحاظ عبور حرارت (Thermal Conductivity) همانند الماس عمل می کند و دستگاه های Gem Tester که از این طریق الماس ها و شبه الماس ها را از هم جدا می کنند می توانند خطا ایجاد کرده و مویزنایت را هم الماس نشان بدهند.

دوبینی در مویزنایت

 

سنگ مویزنایت دارای شکست دوگانه (Double Refractive) است و به دلیل اختلاف دو ضریب شکست بالایش دارای دوبینی (Doubling) قوی می باشد. باید یاد آوری کنم که سنگ های دارای یک ضریب شکست مانند الماس هیچ وقت دوبینی (Doubling) ندارند و دیدن دوبینی در سنگ بهترین راه جدا کردن مویزنایت از الماس است.

 

نکته ی قابل توجه در مورد برش (Cut) مویزنات این است که معمولا برای اینکه دوبینی در مویزنایت قابل رویت نباشد، آن را از جهتی برش می زنند که اگر از بالا (Face up) به داخل سنگ نگاه کنیم دوبینی دیده نمی شود.

 

بهترین حالت برای دیدن دوبینی در مویزنایت این است که از جهت Bezel Facet به طرف Culet نگاه کنیم که دوتایی دیدن خطوط می تواند نشان دهنده ی مویزنایت بودن سنگ باشد.

تفاوت الماس و مویزنایت