قرارداد هوشمند Smart Contract
فرض کنید که قصد خرید و یا فروش یک خانه را داشته باشد، این کار یک فرآیند نسبتاً پیچیده و طاقت فرسا است که به کاغذ بازی های زیاد و ارتباط با شرکت ها و افراد مختلف نیاز دارد.
به همین دلیل است که اکثر خریداران و فروشندگان خانه تصمیم می گیرند کار را به یک نماینده املاک بسپارند تا تمام اقدامات لازم را انجام دهد و از زمان آغاز مذاکرات تا پایان آن بر معامله نظارت داشته باشد و پس از یک معامله موفق حدوداً ۱% قیمت فروش به عنوان کمیسیون به آنها تعلق می گیرد.
در چنین موقعیت هایی قرارداد هوشمند می تواند بسیار مفید واقع شود و تحول مثبتی در صنعت ایجاد کند.
اسمارت کانترکت ها یا قراردادهای هوشمند این مشکل را حل می کنند و براساس اصل (اگر- سپس) کار می کنند یعنی تنها زمانی مالکیت خانه به خریدار واگذار می شود که مبلغ موافقت شده در سیستم ارسال شده باشد.
این قراردادها به عنوان خدمات سپرده نیز کار می کنند یعنی پول و مالکیت در سیستم ذخیره خواهد شد و دقیقاً به صورت همزمان بین طرفین معامله، توزیع خواهد شد.
علاوه بر این صد ها نفر شاهد این معامله هستند و آن را تأیید می کنند، بنابراین تضمین می شود که فرآیند تحویل، بدون مشکل طی شود و از آنجایی که بین طرفین معامله مشکل عدم اعتماد وجود ندارد بنابراین نیازی به واسطه نیست.
تمام اقداماتی که توسط نماینده املاک انجام می شود را می توان از قبل در قرارداد های هوشمند اعمال کرد و در عین حال خریدار و فروشنده را از بسیاری از هزینه های اضافی معاف می کند که این تنها یک نمونه ساده از کاربردهای بالقوه‌ی Smart Contract هاست.
آنها تبادل پول، دارایی و هرچیز ارزشمند دیگری را تسهیل، شفافیت کامل را تضمین، از خدمات و هزینه های واسطه‌ها جلوگیری و مشکل عدم اعتماد بین طرفین معامله را برطرف می‌کنند.
کد یک قرارداد هوشمند خاص شامل تمام نکات و شرایط توافق شده توسط طرفین و اطلاعات مربوط به معامله که در بلاک چین (دفتر عمومی کل غیرمتمرکز توزیع شده) ثبت شده است می باشد.
قرارداد هوشمند چیست؟
تاریخچه ی قرارداد هوشمند
نخستین بار در سال ۱۹۹۶ توسط نیسک سابو (Nick Szabo) که یک متخصص کامپیوتر و رمزنگار بود مطرح شد.
پس از چندین سال او روی این مفهوم مجددا کار کرد و مقالات زیادی منتشر کرد، او در این مقالات مفهوم ایجاد قراردادهای قانونی و فعالیت‌های تجاری از طریق طراحی پروتکل های الکترونیکی بین افراد غریبه در اینترنت را شرح داد.
با این وجود تا سال ۲۰۰۹ این قرارداد ها مورد استفاده قرار نگرفتند اما در سال ۲۰۰۹، با ظهور ارز دیجیتال بیت کوین به همراه بلاک چین استفاده از قرارداد های هوشمند آغاز شد.
این روزها قرارداد هوشمند به صورت عمده توسط ارزهای دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرد، پروتکل های غیرمتمرکز ارزهای مجازی در اصل قراردادهای هوشمندی هستند که کد نگاری و امنیت غیرمتمرکز دارند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بلاک چین می توانید به مقاله ی مربوط به آن در همیار گلدبازار مراجعه کنید.
قرارداد معمولی
یک قرارداد معمولی، توافقی بین دو یا چند شخص است که آنها را به چیزی در آینده متعهد میکند.
مثلاً پولی که هر ماه برای اجاره ای پرداخت می شود به آن قرارداد اجاره می‌گویند یا شرکتی تضمین میکند که در ازای گرفتن مبلغی پول، خسارت های احتمالی ماشین در تصادفات را پرداخت کند که به آن قرارداد بیمه می‌گویند.
کدهای کامپیوتری هم نوعی قرارداد هستند، به عنوان نمونه وقتی از اینترنت یک فایل خریداری می‌کنید در پشت صحنه کد هایی وجود دارند که برای آنها تعریف شده است، اگر کاربر پول را پرداخت کرد و مبلغش کافی بود لینک دانلود فایل را به او نمایش بده.
ما برای اجرای قراردادهای عادی نیاز به واسطه هایی داریم که مجبور هستیم به آنها اعتماد کنیم، این واسطه ها می‌توانند سرور های متمرکز کامپیوتر، بانک ها و یا دولت ها باشند.
تفاوت قرارداد هوشمند و قرارداد معمولی
چیزی که قرارداد هوشمند را نسبت به قرارداد عادی متفاوت کرده استفاده از فناوری بلاک چین است که ما را از اعتماد کردن به واسطه ها بی نیاز میکند.
به عبارت دیگر قرارداد هوشمند کدی است که روی بلاک چین فعال می‌شود تا بدون نیاز به واسطه ها، شرایط یک توافقنامه بین دو طرف را بررسی و اجرا کند.
زمانی که یک قرارداد هوشمند بر روی یک بلاک چینِ آزاد مثل اتریوم اجرا شود دیگر قابل توقف نیست و هیچ کس نمی‌تواند جلوی اجرای آن را بگیرد.
با قراردادهای هوشمند می‌توان برنامه‌ها و پروژه هایی را ساخت که بدون هیچ گونه واسطه و از کار افتادگی تا ابد به کار خود ادامه دهند که به این برنامه ها برنامه های غیرمتمرکز (DApp) در حوزه دیفای می‌گویند.
حتی خودِ برنامه‌نویس قرارداد هوشمند هم نمی‌تواند کد قرارداد هوشمند ثبت شده در بلاک چین را تغییر دهد.
روش کار قرارداد های هوشمند مشابه با کار دستگاه های فروش خودکار است مانند وقتی که شما پول را به دستگاه وارد می‌کنید و دستگاه به صورت خودکار نوشابه را تحویل می‌دهد بدون اینکه پای واسطه ای در میان باشد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد دیفای می توانید به مقاله ی مربوط به آن در همیار گلدبازار مراجعه کنید.
کاربرد قراردادهای هوشمند
هزاران ایده فوق العاده را می‌توان با این قراردادها عملی کرد که در هر فرآیندی که بخواهیم نیاز به اعتماد کردن را از بین ببریم این قراردادها می‌توانند کارآمد باشند، برخی از مهمترینِ آنها که تاکنون در زندگی واقعی اجرایی شده‌اند عبارتند از:
۱-انتخابات
نتایج رأی گیری در بلاک چین قرار خواهد گرفت و در میان نود های شبکه توزیع می شود.
تمام داده ها شفاف، رمزنگاری شده و ناشناس هستند و این روش از هرگونه دستکاری یا تقلب در انتخابات جلوگیری میکند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد نود می توانید به مقاله ی مربوط به آن در همیار گلدبازار مراجعه کنید.
۲-مدیریت
قراردادهای هوشمند می‌توانند مثل ربات ها، فرآیند های روتین را به شکلی دقیق اجرا کنند.
به عنوان مثال می‌توان قرار دادی برای پرداخت حقوق به کارمندان نسبت به ساعات فعالیت تنظیم کرد که نیاز به اعتماد کردن به حسابدار ها نباشد.
۳-مالکیت معنوی
یک اثر از نوع فایل موسیقی، عکس، فیلم و … پس از انتشار در فضای اینترنت به شدت در خطر نقض کپی رایت قرار دارد که ضرر زیادی به مالک اثر می‌رساند.
با استفاده از قراردادهای هوشمند می‌توان برای استفاده از یک فایل یک سری شرایط خاص مثل پرداخت بها با یک توکن خاص را تعیین کرد که امروزه پروژه های زیادی برای این هدف در حال کار هستند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد توکن می توانید به مقاله ی مربوط به آن در همیار گلدبازار مراجعه کنید.
۴-بیمه
با قراردادهای هوشمند می‌توان نیاز به واسطه ها را در سیستم های سنتی بیمه از بین برد.
می توان پرداخت خودکار خسارت، دریافت حق بیمه و تمدید بیمه را توسط قراردادهای هوشمند انجام داد و شرکت های بیمه را حذف کرد.
همچنین از قراردادهای هوشمند می‌توان در سیستم هایی مثل بانکداری، حمل و نقل، ردیابی و اینترنت اشیا استفاده کرد.
۵-قوانین
به زبان ساده قراردادهای هوشمند بسیار شبیه به دستگاه های خوراکی کار می کنند.
فقط کافی است مقدار لازم از یک ارز دیجیتال را به قرارداد هوشمند واریز کنید تا سپرده شما، حق مالکیت خانه، گواهی نامه رانندگی یا هر چیز دیگری به حساب شما وارد و به نام شما شود.
همه ی قوانین و جریمه ها توسط قرارداد های هوشمند تعریف شده است و توسط آنها اعمال می‌شود.
در حال حاضر این قرارداد ها در برخی از سیستم های ارز دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرند که در این سیستم ها تمام قوانین از پیش تعریف شده است و به همین دلیل شبکه می تواند به صورت مستقل و خودگردان عمل کند.
۶-وابستگی متقابل
یک قرارداد هوشمند می‌تواند به تنهایی کار کند یا اینکه توسط تعدادی از قراردادهای هوشمند دیگر به کار گرفته شود.
این قراردادها می‌توانند به صورتی تنظیم شوند که به یکدیگر وابسته باشند.
از دیدگاه تئوریک تمام سیستم ها و سازمان ها می‌توانند به طور کامل براساس Smart Contract ها اجرا شوند.
قرارداد هوشمند و بانکداری
با وجود اینکه موضع دولت، قانون گذاران بودجه و بانک های سراسر دنیا در مورد ارزهای کریپتو بسیار محتاطانه است، تکنولوژی مورد استفاده آنها یعنی بلاک چین و قراردادهای هوشمند به طور گسترده ای به عنوان یک تکنولوژی انقلابی پذیرفته شده است و در تمام سطوح به کار گرفته می شود.
به عنوان مثال اخیرا شرکت DTCC و چهار بانک بزرگ آمریکا Merrill Lynch ،Citi ،Credit Suisse و J.P. Morgan با استفاده از قراردادهای هوشمند، مبادله های پیش فرض اعتبار ایجاد شده توسط Axoni را به طور موفقت آمیزی روی بلاک چین انجام دادند.
کنسرسیومی متشکل از ۶۱ بانک ژاپنی و کره جنوبی در حال آزمایش بلاک چین ریپل و قراردادهای هوشمند هستند تا امکان انتقال پول از مرز بین دو کشور فراهم شود.
Sberbank یک بانک دولتی تحت کنترل دولت روسیه در کشوری که به صورت آشکار مخالف ارزهای کریپتو بود اکنون بلاک چین اتریوم و قراردادهای هوشمند توسط این بانک مورد استفاده قرار گرفته است و سبب ملحق شدن Sberbank به اتحادیه اتریوم شد.
دولت ها در سراسر جهان می توانند برای دسترسی و شفافیت بیشتر سیستم رای گیری و زنجیره های تامین می توانند برای نظارت بر کالا ها و اتوماسیون تمام فعالیت ها و پرداخت ها از آن استفاده کنند.
املاک، مراقبت های بهداشتی، مالیات، بیمه و صنایع بیشمار دیگری می توانند از به کارگیری قراردادهای هوشمند و مزایای آنها بهره مند شوند.
مزایای قرارداد هوشمند
۱-خودمختاری
قراردادهای هوشمند نیازی به شخص ثالث ندارند و اختیار و کنترل کامل توافق را بر عهده خود شما می گذارند.
۲-اعتماد
با توجه به اینکه اسناد شما کد گذاری شده و به صورت امن در یک دفتر مشترک حفاظت شده ذخیره می شوند امکان سرقت یا گم شدن آنها وجود ندارد.
شما مجبور نخواهید بود به افرادی که با آنها در حال معامله هستید اعتماد کنید یا از آنها توقع داشته باشید به شما اعتماد کنند، چرا که اساساً سیستم قراردادهای هوشمند اعتماد را نهادینه کرده است.
۳-صرفه جویی
به لطف قراردادهای هوشمند دیگر نیازی به دفاتر اسناد رسمی، نمایندگان املاک، دستیاران و سایر واسطه ها نیست، در نتیجه نیازی به پرداخت هزینه های گزاف مربوط به خدمات آنها نیز نخواهد بود.
۴-امنیت
اگر قراردادهای هوشمند به درستی مورد استفاده قرار بگیرند هک کردن آنها بسیار دشوار است.
علاوه بر این محیط ایده آل قراردادهای هوشمند توسط رمزنگاری پیچیده پشتیبانی می شود که از اسناد به صورت امن نگهداری می کند.
۵-کارآمدی
معمولاً در روش های دستی برای اسناد کاغذی، ارسال و انتقال آنها به مکان های خاص و غیره زمان زیادی صرف می شود که با استفاده از قراردادهای هوشمند به مقدار زیادی در زمان صرفه جویی می شود.
معایب قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند تکنولوژی بسیار نوپایی هستند و با وجود تعهد های زیادی که دارد می تواند مشکلاتی را به وجود آورد.
کدی که قرارداد را تشکیل می دهد باید کامل باشد و هیچ خطایی نداشته باشد.
این می تواند منجر به اشتباهاتی شود و گاهی چنین خطاهایی مورد سوء استفاده کلاهبرداران قرار می گیرند.
بسیاری از این مشکلات صرفاً به علت نوپا بودن قراردادهای هوشمند به عنوان یک تکنولوژی وجود دارند که با گذر زمان این تکنولوژی قطعاً کامل تر خواهد شد.
بدون شک در آینده نزدیک قراردادهای هوشمند به بخش جدا نشدنی جامعه ما تبدیل خواهند شد.
اجزای قراردادهای هوشمند
۱-امضا کنندگان
دو یا چندین طرف معامله که از قرارداد هوشمند استفاده می‌کنند با استفاده از امضای دیجیتال، موافقت یا عدم موافقت خود را با شرایط توافق اعلام می کنند.
۲-موضوع توافق
قراردادهای هوشمند باید بلامانع باشند و دسترسی مستقیم داشته باشند.
۳-ضوابط خاص
ضوابط باید به صورت ریاضی کامل توضیح داده شوند و با زبان برنامه نویسی ای که برای محیط یک قرارداد هوشمند خاص، مناسب است به کار گرفته شود که شامل الزامات مورد انتظار از طرفین شرکت کننده در معامله، قوانین، پاداش ها و جریمه ها می باشد.
محیط قرارداد هوشمند
اسمارت کانترک ها برای اینکه ایجاد شوند و عملکرد درستی داشته باشند باید در محیط مناسب و ویژه ای فعالیت کنند.
این محیط باید از رمزنگاری کلید عمومی که کاربران را قادر می‌سازد تا با استفاده از کد منحصر به فرد خود تراکنش ها را امضا کنند پشتیبانی کند.
این همان سیستمی است که اکثریت مطلق ارزهای دیجیتال فعلی از آن استفاده می کنند.
قراردادهای هوشمند به یک پایگاه داده غیرمتمرکز و باز نیاز دارند که باعث اعتماد کامل طرفین قرارداد می‌شود و کاملا اتوماتیک و خودکار است.
علاوه بر این برای اینکه محیط بتواند مورد استفاده یک قرارداد هوشمند قرار بگیرد باید به خودی خود نیز غیرمتمرکز باشد.
بلاک چین ها به ویژه بلاک چین اتریوم، محیط های ایده آلی برای قراردادهای هوشمند هستند.
در نهایت منبع داده‌های دیجیتالی که توسط اسمارت کانترکت ها مورد استفاده قرار می‌گیرند باید کاملا قابل اعتماد باشند.
این امر مستلزم استفاده از گواهی نامه های امنیتی SSL، HTTPS و سایر پروتکل های ارتباطی امن است که در حال حاضر به صورت گسترده کاربرد دارند و به صورت خودکار در بسیاری از نرم افزار های جدید به کار گرفته می شوند.
بلاک چین هایی که قراردادهای هوشمند را پردازش می کنند
۱-بیت کوین
بلاک چین بیت کوین برای پردازش معاملات بیت کوین گزینه ای بسیار عالی است اما قابلیت های کمی برای پردازش اسناد دارد.
۲-زنجیره‌های جانبی Side Chains
این نام دیگر بلاک چین‌هایی است که در مجاورت بیت کوین فعالیت می‌کنند و فضای بیشتری را برای پردازش قرارداد ها فراهم می‌کنند.
۳-NXT
NXT یک پلتفرم بلاک چین عمومی است که گلچین محدودی از الگو ها برای قراردادهای هوشمند است، شما باید از آنچه در اختیارتان گذاشته می‌شود استفاده کنید، در واقع قادر به کدنویسی نیستید.
۴-اتریوم
اتریوم یک پلتفرم عمومی بلاک چین و برای رمز گذاری و پردازش قراردادهای هوشمند بسیار پیشرفته است و می‌توانید به راحتی کد دلخواه خود را بارگذاری کنید اما باید برای انجام این کار توکن های ETH پرداخت کنید.
