واژه کریپتوکارنسی (Cryptocurrency) از دو عبارت کریپتو (Crypto) به‌معنای رمز و کارنسی (Currency) به معنای ارز تشکیل شده است.

رمزارزها به یکی از مهم‌ترین مباحث مالی، اقتصادی و تکنولوژی در دنیا تبدیل شده‌اند.

یک کوین یا پول رمزنگاری شده یا رمز ارز نوعی دارایی رمزنگاری شده (هر نوع از ارزهای مجازی) است که بلاک چین مخصوص به خود را دارد بر خلاف توکن که روی بلاک چین‌های سایر رمز ارزها جا به جا می‌شود و این تفاوت کوین و توکن است.

کوین چیست؟

دیجیتال کوین (Digital Coin) که به اختصار کوین نامیده می‌شود، یک دارایی دیجیتال است که به شبکه بلاک چین خود تعلق دارد.

در واقع هر کوین جزئی از شبکه بلاک چین خود از جمله بیت کوین، اتر و لایت کوین است، هر کدام از کوین‌ها بر روی شبکه بلاک چین خود هدف خاصی را دنبال می‌کنند، مانند بلاکچین بیت کوین از ابتدا قصد داشت که نیاز به واسط سوم را در تراکنش‌های مالی از بین ببرد.

توکن چیست؟

توکن ها بر روی یک شبکه بلاک چین که از قبل وجود دارد ایجاد می‌شوند، در واقع به لطف قراردادهای هوشمند، بسیاری از توکن ها بر روی شبکه اتریوم ساخته می‌شوند، توکن هایی که بر روی این پلتفرم ایجاد می‌شوند به توکن ERC-20 مشهور هستند.

با این حال، نئو، Waves و Lisk نیز همانند اتریوم، قابلیت میزبانی توکن‌ها را دارند، برای مثال توکن هایی که بر روی پلتفرم نئو ایجاد می‌شوند به توکن های NEP-۵ مشهور می‌باشند.

از آن‌جا که اتریوم بلاک چین مخصوص به خودش را دارد، پس یک کوین است، هم‌چنین از این مسئله این‌چنین می‌توان نتیجه گرفت که اگر شما کیف پول دیجیتالی داشته باشید که از اتریوم پشتیبانی می‌کند، تمام دارایی‌های که از بلاک چین اتریوم استفاده می‌کنند، از جمله توکن‌های ERC-20، با کیف پول شما سازگار هستند.

توکن‌ها چگونه ساخته می‌شوند؟

روی هر پلتفرم بلاک چینی که از قراردادهای هوشمند و زبان‌های برنامه‌نویسی سطح بالا استفاده کند، می‌توان توکن ایجاد کرد.

اتریوم در حال حاضر میزبان بیش از ۸۰٪ توکن‌های بازار است و پس از آن بایننس چین (Binance chain)، ایاس، کازماس، تزوس و ترون قرار دارند.

توسعه‌دهندگان برای ایجاد یک توکن باید با استفاده از زبان‌های برنامه‌نویسی و استانداردهای ایجاد توکن که تیم یک بلاک چین آن را ارائه می‌کند، قرارداد هوشمند توکن خود را ایجاد کنند و با استفاده از ابزارهای موجود، آن در بلاک چین پیاده‌سازی کنند.

برای مثال، زبان برنامه‌نویسی ساخت توکن (قرارداد هوشمند) در اتریوم، سالیدیتی است و استاندارد اصلی اتریوم برای ایجاد توکن ERC-20 نام دارد.

ساخت توکن به‌خودیِ خود در کمتر از یک ساعت و با هزینه بسیار کم (کارمزدهای شبکه) انجام می‌شود، اما ایجاد یک توکن نمی‌تواند ارزشمندی آن را تضمین می‌کند.

بسیاری از پروژه‌های ارز دیجیتال ترجیح می‌دهند ابتدا، ارز دیجیتال خود را بر بستر یک بلاک چین دیگر راه‌اندازی کنند و در صورتی که در بازار حضور موفقی داشتند، بلاک چین اختصاصی برای آن بنویسند.

بایننس کوین یکی از این پروژه‌ها بود، ارز BNB ابتدا بر بستر ERC-20 شروع به فعالیت کرد و سپس، بایننس بلاک چین اختصاصی BEP-2 را برای آن نوشت.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد قرارداد هوشمند می توانید به مقاله ی مربوط به آن در همیار گلدبازار مراجعه کنید.

انواع توکن ها

برای اینکه یک توکن بتواند ارزش جذب کند و مقبولیت به دست بیاورد، باید در یک پروژه کاربردی دخیل باشد و در صرافی‌های معتبر اضافه شود که به هیچ وجه کار ساده‌ای نیست.

توکن‌هایی که بتوانند با حضور خود یک نیاز را رفع کنند و خدمات مفیدی ارائه دهند، شانس بیشتری برای حضور در بازار سرمایه دارند.

۱-توکن‌های کاربردی

برای مثال اگر شما از طریق سیستم بلاک چین یک بلیط سینما بخرید، در واقع یک توکن خریداری کرده‌اید.

توکن‌های کاربردی، خدمات خاصی را ارائه می‌کنند که فقط در شبکه خودشان قابل استفاده است.

برای مثال توکن Vethor که بر بستر بلاک چین Vechain فعالیت می‌کند، به عنوان کارمزد و سوخت شبکه استفاده می‌شود.

۲-توکن‌های امنیتی

بعضی از توکن‌ها به عنوان حق مالکیت فرد بر یک دارایی دیجیتالی یا غیر دیجیتالی استفاده می‌شوند.

این دارایی می‌تواند سهام یک شرکت باشد یا سند اشتراک در مالکیت یک خانه.

این نوع توکن‌ها در اثر افزایش نگرانی‌های دولت‌ها بر سر نظارت بر دارایی‌ها شکل گرفت.

توکن‌های امنیتی (Security Token) که به آن‌ها توکن اوراق بهادار هم گفته می‌شود، حق توزیع دارایی را در اختیار افراد قرار می‌دهد.

۳-توکن‌های معاملاتی

یکی از انواع رایج توکن‌ها، توکن‌های معاملاتی (Transaction Token) است.

این توکن‌ها اغلب مانند ارزهای سنتی عمل می‌کنند و برای خرید و فروش کالا و خدمات مناسب هستند.

استیبل کوین‌هایی مانند دای (Dai) یا تتر از جمله این توکن‌ها هستند.

۴-توکن حاکمیتی

یکی از مهم‌ترین انواع توکن‌ها، توکن‌های حاکمیتی است، داشتن این نوع توکن برای کاربر جهت مشارکت در شبکه حق ایجاد می‌کند.

برای مثال رمزارز کامپ (COMP)، رمز ارزی بر بستر اتریوم است که امکان وام دهی را برای کاربران فراهم می‌کند.

این توکن یک پروژه دی فای (DeFi) است که در سال ۲۰۲۰ آغاز به فعالیت کرد.

دسته‌بندی توکن‌ها صرفاً برای آسانتر کردن فهم روش کار آن‌ها است و لزوماً هر توکن در یکی از این دسته‌بندی‌ ها قرار نمی‌گیرد یا ممکن است در دو دسته‌بندی تعریف شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد استیبل کوین‌ها و دیفای می توانید به مقاله های ی مربوط به آنها در همیار گلدبازار مراجعه کنید.

تفاوت توکن های مثلی و غیر مثلی NFT (توکن های غیر قابل معاوضه)

در اقتصاد، یک کالا (یا پول) در صورتی مثلی یا تعویض‌پذیر (Fungible) تلقی می‌شود که واحدهای آن با یکدیگر قابل‌تعویض باشند و نتوان هیچ‌کدام از آنها را کم‌ارزش‌تر یا با ارزش‌تر از دیگری دانست.

به‌عنوان مثال، بیت کوین، دلار، ریال و به‌طور کلی اسکناس‌ها در دسته دارایی‌های مثلی قرار دارند، یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی نسبت به یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی دیگر از نظر ارزش کاملاً برابر است و هر دو می‌توانند با یکدیگر تعویض شوند و مقدار کالای یکسانی را خریداری کنند، زمانی که یک اسکناس ۱۰,۰۰۰ تومانی به دوست خود قرض می‌دهید، انتظار ندارید که بعداً دقیقاً همان اسکناس را پس بگیرید.

در مقابلِ دارایی‌های مثلی‌، چیزهای غیرمثلی (Non-fungible) قرار دارند که دورتادور ما را فرا گرفته‌اند، به‌طور کلی می‌توان گفت هر چیزی که ابزار مبادله نباشد، غیرمثلی است.

مثلاً لپ‌تاپ شما، تلفن همراه شما و خودروی شما اقلام غیرمثلی هستند. اگر خودروی خود را به دوستتان قرض بدهید تا به مسافرت برود، انتظار دارید دقیقاً همان خودرو را پس بگیرید نه یک خودروی دیگر، برای درک بهتر، بلیط بازی پرسپولیس و استقلال هم غیرمثلی است.

یک توکن غیرمثلی یا NFT، یک دارایی دیجیتال است که کمیاب و منحصر به‌ فرد بوده و روی بلاک چین ذخیره و جابه‌جا می‌شود.

آیتم‌های بازی‌های کامپیوتری، اقلام کلکسیونی، آثار هنری دیجیتال، بلیط رویدادهای مختلف، نام دامنه‌ها، یک خانه که به‌صورت توکن درآمده و … در دسته توکن‌های غیرمثلی جای می‌گیرند.

در حال حاضر ۹۹٪ توکن‌های بازار مانند تتر و چین لینک مثلی هستند و همه واحدهای آنها از نظر ارزش مشابه و قابل‌ تعویض هستند، اما حوزه NFT روزبه‌روز در حال گسترش است و احتمالاً در آینده توکن‌های غیرمثلی بخش بزرگ‌تری از بازار را به خود اختصاص دهند.

توکن غیر قابل معاوضه (Non-Fungible Token) یا توکن های NFT اغلب با استاندارد ERC- ۷۲۱ و روی بستر اتریوم ساخته می‌شوند، همچنین روی سایر بلاک‌چین‌ها مانند پروتکل BEP- ۷۲۱ بایننس اسمارت چین نیز شروع به توسعه کرد.

کاربرد کوین ها

کوین‌ها همانند پول موجود در کیف و یا حساب بانکی‌تان است، برخی از دیجیتال کوین‌ها تنها به عنوان پول قابل استفاده هستند و کاربرد دیگری ندارند که در مورد توکن ها چنین نیست.

۱-انتقال پول

از آنها برای دارایی قابل ارزش استفاده کنیم.

۲-سرمایه یا دارایی

می‌توان آنها را به هدف سرمایه‌گذاری نگهداری کرد، مثل طلا.

شما از بیت کوین (به عنوان یک دیجیتال کوین) می‌توانید برای پرداخت کالاها و خدمات در اینترنت و در بسیاری از مکان‌های دنیای واقعی نیز استفاده کنید (در بسیاری از کشورها شما در ازای پرداخت بیت کوین می‌توانید خرید خانه و خودرو و سایر موارد را انجام دهید)، همچنین می‌توانید پس از خرید بیت کوین، آن را نگه دارید تا در آینده و با بالا رفتن ارزش آن، از تفاوت قیمت خرید و فروشتان سود ببرید.

به جز استفاده از بیت کوین به عنوان یک ابزار مالی، این ارز دیجیتال استفاده دیگری نخواهد داشت، شما نمی‌توانید صرفاً با نگهداری بیت کوین، بیت کوین‌های بیشتری را به دست آورید (مثل خریداری سهام شرکت که در پایان هر سال به ازای تعداد سهامتان به شما سود تعلق خواهد گرفت و یا مثل نگهداری ارز دیجیتال نئو، که به ازای نگهداری آن، شما ارز دیجیتال دیگری به اسم Gas دریافت خواهید کرد)، بیت کوین تنها استفاده به عنوان یک پول دیجیتال را دارد.

می‌توان یک توکن را با یک کوین خریداری کرد، اما برعکس آن امکان پذیر نیست، کوین‌ها به طور مستقل عمل می‌کنند، در حالی که توکن ها تنها برای یک پروژه خاص کاربرد دارند.

غیرقابل تعویض بودن به چه معناست؟

برای روشن شدن مفهوم غیر قابل تعویض بودن باید با مفهوم قابل تعویض بودن نیز آشنا شوید، در نظر بگیرید که شما یک گردنبند یادگاری از دوستی قدیمی دارید، فردی آن گردنبند را از شما قرض می‌گیرد و هفتهٔ بعد آن را به شما تحویل می‌دهد.

در این صورت گردنبند یادگاری شما غیرقابل تعویض است و آن فرد نمی‌تواند گردنبند دیگری را به جای گردنبندی که تحویل گرفته به شما پس دهد، زیرا آن گردنبند خاص بوده است، پس گردنبند یادگاری شما غیر قابل تعویض است، حتی اگر گردنبند دیگری از نظر ظاهر با گردنبند یادگاری شما شباهت داشته باشد.

اما اگر بخواهیم NFT را به زبان خیلی ساده معرفی کنیم باید با ارائه یک مثال، ماهیت این توکن را توضیح دهیم.

اکثر ما ایرانی‌ها با گل خداداد عزیزی که منجر به صعود تیم ملی به جام‌جهانی ۱۹۹۸ شد خاطره داریم و دیدن این صحنه هنوز هم برای ما یادآور خاطرات شیرین آن روزها است، حالا ربط این موضوع به مبحث NFT چیست؟

آقای خداداد عزیزی به عنوان کسی که این گل را زده است می‌تواند یک ویدئو از گل زدن خود را به یک توکن NFT تبدیل کرده و به فروش برساند، حق مالکیت برای خداداد عزیزی حفظ می‌شود و اگر افرادی قصد خرید این توکن را داشته باشند می‌توانند قیمت خرید خود را پیشنهاد داده و در واقع در این مناقصه شرکت کنند.

با خرید این توکن حق مالکیت آن صحنه به خریدار اعطا خواهد شد و آقای خداداد عزیزی به عنوان صاحب اصلی اثر، هر بار که این توکن خرید و فروش شود درصدی از مبلغ را دریافت خواهد کرد.

افراد زیادی در سراسر دنیا می‌توانند این تکه ویدئو را دانلود کرده و داشته باشند، ولی فرق آن با حالتی که شما توکن را خریداری کنید این است که در صورت خرید توکن شما به عنوان صاحب اثر شناخته خواهید شد نه صرفاً شخصی که یک ویدئو را در گالری خود نگه داشته است.

همین مثال را می‌شود راجع به موسیقی بیان کرد، اگر یک آهنگ‌ساز یک قطعه موسیقی بسازد، می‌تواند با تبدیل آن قطعه موسیقی به توکن NFT برای خود درآمدی داشته باشد و شخصی که توکن را خریداری کند حق مالکیت آن قطعه موسیقی را دارد.

پس اگر در آینده آن قطعه موسیقی به هر دلیلی خیلی مطرح شود و قرار باشد که از آن قطعه در آثاری استفاده شود، شخصی که توکن آن قطعه موسیقی را خریداری کرده بود، به عنوان شخصی که مالکیت آن را دارد، باید اجازهٔ این کار را بدهد.

ویژگی‌های توکن NFT

۱-نادر بودن

ارزش NFTها از کمبود آنها ناشی می‌شود، اگر چه توسعه دهندگان NFT می‌توانند هر مقداری برای این توکن های غیر قابل تعویض ایجاد کنند، اما اغلب برای افزایش نادر بودن، توکن ها را محدود می‌کنند.

۲-غیر قابل تقسیم بودن

غیر قابل تقسیم بودن از دیگر ویژگی‌های این توکن ها به شمار می‌رود و بییشتر توکن های غیر قابل تعویض در واحدهای کوچک‌تر قابل تقسیم نیستند، برای مثال شما یا کل یک قطعه ی هنری دیجیتال را خریداری می‌نمایید و یا اصلاً خریداری نمی‌کنید.

۳-منحصر به فرد بودن

این شاید مهمترین ویژگی این توکن ها باشد، NFT ها یک تب اطلاعات دائمی دارند که منحصر به فرد بودن آنها را ثبت می‌کند، این به معنی می‌باشد که هرکدام از ویژگی‌های منحصر به فردی برخوردار هستند.

مزایای توکن های NFT

۱-قابل انتقال

بر خلاف توکن های قابل تعویض در صرافی ، NFTها در بازارهای خاص خریداری یا فروخته می‌شوند، با این حال ارزش آنها به منحصر به فرد بودن آنها بستگی دارد.

۲-اعتبار

فناوری بلاک چین توکن های غیر قابل تعویضی را ارائه می‌دهد که شما می‌دانید NFT شما واقعی است ، زیرا ایجاد جعل با یک فناوری تغییرناپذیر و غیر متمرکز تقریباً غیر ممکن است .

۳-حفظ حقوق مالکیت

استفاده NFTها از پلتفرم‌های غیرمتمرکز اشاره دارد که در آن هیچ مالکی نمی‌تواند داده‌ها را تغییر دهد .

موارد استفاده از توکن‌های غیر قابل معاوضه

۱-گیمینگ

NFTها در صنعت گیمینگ محبوب هستند، زیرا این توکن‌ها برخی از مشکلات ذاتی را حل می‌کنند، برای مثال بازی‌های برتر مانند فورتنایت، فروش ویژگی‌ها (Trait) و لوازم جانبی مانند سلاح‌ها و اسکین‌ ها را ممنوع کرده است و فقط با داشتن توکن‌های غیر قابل معاوضه این امکانات می‌توانند به‌آسانی در بازی‌های مختلف منتقل شوند، NFTها این چنین به اقتصاد درون بازی‌ها کمک خواهند کرد.

۲-سرمایه‌های دیجیتال

بازی Decentraland را در نظر بگیرید، در این بازی مشارکت‌کننده‌ها می‌توانند زمین مجازی داشته باشند، مثالی دیگر برای این مورد ENS (Ethereum Name Service) است که از NFTها استفاده می‌کند. (دامنه‌های ETH امر خرید و فروش را آسان‌تر می‌کنند.)

۳-تشخیص هویت

توکن‌های غیر قابل معاوضه برای مقابله با جعل هویت ایده‌آل هستند، مثال‌های برای نشان دادن این مورد، دیجیتال کردن هویت شامل مدارک دانشگاهی، مدارک پزشکی و حتی ظاهر ما است، همچنین هنرمندان دیجیتال می‌توانند به دلایل کپی‌رایت، آثار خود را به NFT تبدیل کنند.

مثالی از کاربرد NFTها در تشخیص هویت شامل تبدیل کردن بلیت‌های فیزیکی بازی به توکن‌های غیر قابل معاوضه و یافتن آثار جعلی است .

۴-آثار کلکسیونی

توکن‌های غیر قابل معاوضه شروعی تازه برای دنیای آثار کلکسیونی است، به همین دلیل کلکسیونرهای عادی وارد دنیای سرمایه‌های دیجیتال می‌شوند.

۵-توکن ERC-۷۲۱

توکن ERC-۷۲۱ اصطلاحی برای توضیح توکن‌های غیر قابل معاوضه است، همانگونه که از اسم مشخص است این استاندارد، دستورالعملی برای ساخت NFTها روی بلاک‌چین اتریوم است.

NFT-ها علاوه بر اتریوم، روی شبکه‌های نامتمرکز دیگری مانند ایاس (EOS) و نئو (NEO) نیز می‌تواند وجود داشته باشد، با این‌حال این پلتفرم‌ها باید توانایی قراردادهای هوشمند و جعبه‌ای پر از ابزارهای NFT را داشته باشند.

قراردادهای هوشمند در این مورد امکان وجود توضیحات همراه با جزئیات مانند فراداده (متادیتا) را می‌دهد.

برخی از بهترین پروژه‌های NFT

۱-Open Sea

این بازار پیشرو در زمینه هنر و کالاهای کلکسیونی NFT است، این بازار امکان خرید با استفاده از چندین ارز مجازی مانند اتریوم و DAI را فراهم می‌کند .

۲-Async Art

یکی دیگر از بازارهای آثار هنری توکن های غیر قابل تعویض است که به شما امکان می‌دهد نه تنها NFT را خریداری کنید و بفروشید، بلکه می‌توانید یک NFT ایجاد کنید.

این پلتفرم دارای برخی از ویژگی‌های برنامه نویسی است که هرمندان را قادر می‌سازد تا به راحتی ظاهر و رفتار آثار هنری خود را تعریف کنند، حتی به خریداران این امکان را می‌دهد تا بخش‌های یک اثر هنری خاص را بخرند و آنها را سفارشی کنند.

۳-CryptoKities

یک بازی محبوب در پروتکل غیرمتمرکز اتریوم است که اجازه جمع آوری ، خرید ، فروش و تولید گربه‌های مجازی را می‌دهد، در این بازی اگر شما عاشق گربه‌ای هستید و فکر می‌کنید چگونه آن را بخرید ، آسان است .

ابتدا به یک مرورگر Firefox یا Chrome وارد شوید ، کیف پول را MetaMask را نصب نمائید و به مقداری کوین اتریوم در کیف پول نیاز دارید که در مرحله بعد به بازار Kitties دسترسی پیدا کنید و با پرداخت می‌توانید گربه را بدست بیاورید.

۴-Ethereum Names Service (ENS)

این پروژه یک دامنه اینترنتی است که در اواسط سال ۲۰۱۷ زنده شد. نام دامنه‌هایی اتریوم که از استاندارد ERC-۷۲۱ استفاده می‌کنند ، NFT می‌باشد و در بازارهای توکن های غیر قابل تعویض قابل معامله هستند.

۵-Decentraland (MANA)

یک پروژه برتر NFT است که بر روی یک دنیای مجازی توزیع شده تمرکز دارد که شرکت کنندگان می‌توانند زمین مجازی خریداری کنند، بعلاوه هر فرد یک گذرنامه دیجیتالی مشخص دارد .

برخی از شناخته شده ترین توکن های فروخته شده

۱-Everydays

آقای Mike Winkelmann که یک هنرمند در عرصه‌ی هنرهای دیجیتال به حساب می‌آید با ساخت کلاژی از ۵۰۰۰ اثری که ایشان طراحی کرده بودند و روند پیشرفت کاریشان در آن مشهود بود با قیمت ۳/۶۹ میلیون دلار به فروش رسید.

۲-CryptoPunks

این NFT که مجموعه‎‌ای از ۱۰ هزار کاراکنر دیجیتالی است و جز اولین NFTها به حساب می‌آید توسط Dylan Field، مدیرعامل شرکت تولیدکننده نرم‌افزارهای طراحی Figma به قیمت ۲۰۰/۴ اتریوم به فروش رسید.

۳-Crossroad

باز هم هنرمند دیگری در عرصه‌ی هنرهای دیجیتالی به نام Beeple که ویدئویی از یک شخصیت شکست‌ خورده که معرف ترامپ است را به نمایش در آورد، بر روی بدن این کاراکتر کلمات ناخوشایندی همچون Loser به معنی بازنده به چشم می‌خورد که این NFT با قیمت ۶/۶ میلیون دلار به فروش رسید.

۴-First Tweet

آقای Jack Dorsey مدیرعامل و بنیان‌ گذار توئیتر، اولین توئیت ثبت شده خود را تبدیل به توکن NFT کرد و به مبلغ ۹/۲ میلیون دلار به فروش رساند.