امور مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای به مجموعه‌ای از برنامه‌های کاربردی اشاره دارد که می‌توانند امور مالی مهمی مانند دریافت وام و معاملات مالی را به‌صورت غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه انجام دهند.
به‌عبارت دیگر دیفای یک پروژه نیست بلکه یک اکوسیستم از صدها پروژه گوناگون است که همه آنها خدمات مالی غیرمتمرکز ارائه می‌دهند.
مدت هاست که بانک ها و سازمان های متمرکز بر دنیای مالی تسلط دارند.
امروزه اگر بخواهید وام بگیرید، خرید و فروش کنید و یا اقساط و مالیات خود را پرداخت کنید مجبور هستید به بانک، دولت یا دیگر سازمان‌های متمرکز مراجعه کنید.
در تمام جهان مردم هر لحظه به دولت ها اعتماد می‌کنند با این فرض که دولت ها پاک هستند و با کمک آنها از ارزش پول های ملی محافظت می‌شود.
مردم دنیا به بانک ها اعتماد می‌کنند با این فرض که امانتدارِ درست‌کارِ پول‌هایشان هستند، هر لحظه به شرکت های واسطه اعتماد می‌کنند با این امید که خدمات مالی بدون نقص دریافت کنند.
اما تاریخ نشان داده است واسطه های متمرکز می‌توانند مرتکب فساد یا خطای غیر عمدی شوند.
حوزه امور مالی غیرمتمرکز آمده است تا با استفاده از بلاک چین و مفهوم عدم تمرکز، فساد، خطای غیرعمدی و نیاز به اعتماد متمرکز را از بین ببرد.
دیفای جنبشی برای ایجاد یک اکوسیستم خدمات مالی متن‌باز بدون نیاز به مجوز و شفاف که برای همه قابل دسترسی است و بدون واسطه مرکزی کار می‌کند.
به این ترتیب کاربر کنترل کامل بر دارایی خود دارد و با اکوسیستم ازطریق برنامه‌های غیرمتمرکز (DAppها) ارتباط برقرار می‌کند.
دیفای با هدف بزرگی که دارد می‌تواند در کنار بلاک چین به عنوان یکی از نوآوری های امیدوارکننده عصر دیجیتال در نظر گرفته شود.
دیفای از بلاک چین ارز دیجیتال بیت کوین الهام گرفته شده است که به چندین نهاد امکان می‌دهد تا نسخه ای از تاریخچه معاملات را نگه دارند، به این معنی که تراکنشات دیگر توسط یک منبع مرکزی کنترل نمی‌شود.
این موضوع مهمی است زیرا سیستم های متمرکز و مراکز کنترل انسانی می‌توانند سرعت و پیچیدگی معاملات را محدود کنند، در حالی که کاربران کنترل مستقیم بر پول خود دارند.
بیت کوین و بسیاری دیگر از دارایی‌های دیجیتال با روش های پرداخت قدیمی مانند ویزا کارت و پی پل فرق دارند، به این دلیل که همه واسطه ها را از معاملات حذف می‌کنند.
وقتی با یک کارت اعتباری در یک کافه، پول قهوه را پرداخت می‌کنید یک موسسه مالی با کنترلی که بر معامله شما دارد، بین شما و کافه مستقر می‌شود و اختیار متوقف کردن یا مکث و حفظ آن را در دفاتر خصوصی خود دارد اما با بیت کوین این موسسات عملا از سیستم حذف می‌شوند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد بلاک چین می توانید به مقاله ی مربوط به آن در همیار گلدبازار مراجعه کنید.
مزایای دیفای
دنیای مالی سنتی به نهاد هایی مانند بانک (به‌عنوان واسطه) و دادگاه (به‌عنوان داور) وابسته است اما برنامه‌های دیفای به هیچ واسطه یا داوری نیاز ندارند.
این کدِ برنامه نویسی است که چگونگی حل و فصل اختلافات احتمالی را مشخص می‌کند، از همه مهم‌تر کاربران بر دارایی های خود کنترل و نظارت کامل دارند.
در دیفای هیچ کس نمی‌تواند پول شما را مصادره کند، بر امور مالی زندگیتان نظارت داشته باشد یا از معامله شما با فرد دیگری جلوگیری کند، همچنین فساد و سرقت به حداقل می‌رسد چون همه چیز برای همه شفاف است.
علاوه بر ازبین رفتن واسطه ها استفاده از دیفای می‌تواند هزینه ها را کاهش دهد و امکان ایجاد یک سیستم مالی آسیب‌ناپذیر را فراهم کند.
اگرچه حذف بانک ها و سازمان های متمرکز از دنیای مالی به این سادگی ها امکان پذیر نیست اما به نظر می‌رسد در آغاز یک جریان قدرتمند قرار داریم.
به‌لطف بلاک چین می‌توان به پیشرفت حوزه امور مالی غیرمتمرکز امیدوار بود، داده روی بلاک چین ذخیره شده و بین تمام افرادی که به شبکه متصل هستند پخش می‌شود.
با این فناوری احتمال تغییر اطلاعات، سانسور یا از کار افتادن سیستم تقریباً از بین می‌رود.
یکی دیگر از مزیت‌های این اکوسیستم، دسترسی آسان تمام افراد به خدمات مالی است به خصوص افرادی که نمی‌توانند از سیستم مالی فعلی استفاده کنند.
از آنجا که سیستم مالی سنتی به سودآوری واسطه ها وابسته است، در جوامع کم بضاعت این خدمات به درستی ارائه نمی‌شود، با این حال با دیفای همه می‌توانند با هزینه بسیار پایین از خدمات مالی استفاده کنند.
قطع واسطه ها از انواع معاملات و برنامه‌های مالی مانند وام، بیمه، سرمایه گذاری جمعی، مشتقات، شرط بندی و موارد دیگر از مزایای اصلی دیفای است.
معایب دیفای
۱-سرعت
بلاک چین‌ها در مقطع فعلی کندتر از رقبای متمرکز خود هستند و این روی کار برنامه های غیرمتمرکز هم تأثیر می‌گذارد.
به‌عنوان مثال اتریوم، عمده‌ترین میزبان پروژه‌های دیفای اکنون فقط می‌تواند ۱۴ تراکنش در ثانیه پردازش کند.
البته با وجود راهکار های مقیاس پذیری گوناگون و پیشرفت های بالقوه به احتمال فراوان این مشکل در آینده نزدیک حل خواهد شد.
همین حالا هم ده ها پروژه دیفای روی همین بلاک چین های آهسته به خوبی کار می‌کنند.
۲-احتمال خطا از سمت کاربر
دیفای، واسطه های مالی را از بین می‌برد و تمام مسئولیت را به خود کاربران واگذار می کند.
به‌عنوان مثال اگر رمز حساب بانکی خود را گم کنید می‌توانید با مراجعه به بانک حساب خود را بازیابی کنید، اما در بلاک چین های باز مانند اتریوم، هویت با یک رشته متنی از حروف و اعداد به نام کلید خصوصی (Private Key) تعیین می‌شود که اگر آن را گم کنید، دسترسی به موجودی کیف پول خود را برای همیشه از دست خواهید داد.
همچنین تراکنش های بلاک چین‌های باز، برگشت ناپذیر هستند و این یعنی اگر مبلغی به کیف پول اشتباهی واریز کنید، احتمالاً دیگر دستتان به آن مبلغ نخواهد رسید، به‌همین‌دلیل کاربرانِ حواس پرت در زمان کار با دیفای در خطر هستند.
۳-تجربه کاربری بد
درحال‌حاضر استفاده از حوزه دیفای کمی برای کاربران تازه کار پیچیده است و برنامه های فعلی هنوز آنطور که باید رابط کاربری خوبی ندارند.
برای یک کاربر عادی حریم‌خصوصی، اولویت اول نیست، آسان نبودن کار با این حوزه می تواند انگیزه ای باشد برای کاربران تا سیستم های متمرکز را رها نکنند.
توسعه نرم‌افزار های موبایل برای برنامه های حوزه دیفای مهم‌ترین مسئله ای است که درباره تجربه کاربری باید به آن توجه شود.
کاربردهای دیفای
۱-دریافت وام و وام‌دهی
پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز یکی از محبوب ترین برنامه های کاربردی اکوسیستم دیفای هستند.
وام دهی و دریافت وام به صورت آزاد و غیر متمرکز، مزیت های زیادی نسبت به سیستم اعتباری سنتی دارد.
ازجمله ویژگی های جالب پلتفرم های وام‌دهی مبتنی بر بلاک چین می‌توان به پرداخت فوری، امکان وثیقه گذاری با دارایی های دیجیتال و نیاز نداشتن به چک های اعتباری اشاره کرد.
در این سیستم ها، تأمین‌کنندگان نقدینگی با قراردادن دارایی های خود در پلتفرم می‌توانند سود دریافت کنند و افراد دیگر می‌توانند از آن نقدینگی وام بگیرند.
ازآنجا که این خدمات روی بلاک چین های عمومی عرضه می‌شود نیاز به اعتماد به حداقل می‌رسد و شفافیت بسیار بالایی برقرار خواهد شد.
به‌طور کلی سیستم های وام‌دهی غیرمتمرکز، ریسک طرف قرارداد را کاهش می‌دهند و باعث می‌شوند این کار ارزان تر و سریع تر باشد و افراد بیشتری از آن استفاده کنند.
پلت فرم محبوب Compound به کاربران امکان می‌دهد ارزهای رمز پایه را قرض بگیرند یا وام های خود را ارائه دهند، کاربران می‌توانند بابت وام دادن پول خود، سود خود را از بهره بدست آورند.
Compound نرخ بهره را به صورت الگوریتمی تنظیم می‌کند، بنابراین اگر تقاضای بیشتری برای وام گرفتن ارز رمز پایه وجود داشته باشد، نرخ بهره بالاتر خواهد رفت.
۲-خدمات بانکی پولی
با توجه به اینکه برنامه‌های DeFi طبق تعریف برنامه‌های مالی هستند خدمات بانکی پولی یکی از کاربرد های بدیهی این برنامه ها است.
این خدمات می‌تواند شامل صدور استیبل کوین‌ها (ارزهای دیجیتال باثبات)، رهن و بیمه نامه باشد.
با در نظر گرفتن روند بالغ‌شدن صنعت بلاک چین، تمرکز زیادی بر ایجاد استیبل کوین هایی وجود دارد که مانند تتر، ارزش ثابت داشته باشند و در عین حال غیرمتمرکز هم باشند.
استیبل کوین به نوعی از ارزهای دیجیتال گفته می‌شود که دارای پشتوانه ی یک دارایی یا کالای پایدار مانند دلار باشد، مثلاً یک ارز دیجیتال باثبات دلاری(مثل تتر)، پشتوانه ی دلار دارد و ارزش آن همواره یک دلار است.
در مورد خدمات اعتباری در سیستم سنتی به دلیل وجود واسطه های فراوان، فرآیند ثبت رهن و وثیقه بسیار پر هزینه و زمان بر است که با بهره‌مندی از قرارداد های هوشمند، هزینه های حقوقی و پذیره نویسی به‌طور چشم گیری کاهش پیدا می‌کند.
از طرف دیگر صدور بیمه روی بلاک چین نیاز به واسطه ها را از بین می‌برد و ریسک نقض بیمه نامه را تا حد زیادی کاهش می‌دهد، به این ترتیب با حفظ کیفیت خدمات، مبلغ بیمه نامه می‌تواند کمتر شود.
به‌عقیده صاحب نظران صرافی های غیرمتمرکز در آینده در حوزه معاملات مالی نقش انکار ناپذیری خواهند داشت و این صرافی ها خود شامل دیفای می‌شوند.
در صرافی‌های غیرمتمرکز که روی بلاک چین کار می‌کنند معامله گران می‌توانند دارایی های دیجیتال را بدون واسطه و به‌شکل مستقیم خرید و فروش کنند که این معاملات از کیف پول شخصی کاربران انجام می‌شود.
از آنجا که یک سازمان متمرکز نمی‌تواند کنترلی بر فرآیند های صرافی داشته باشد کارمزد معاملات بسیار ناچیز است، اگر چه هنوز درباره کارمزد تراکنش‌های خودِ شبکه، چالش هایی وجود دارد.
همچنین می‌توان از فناوری بلاک چین برای صدور و ارائه مالکیت، تعداد زیادی از ابزارهای مالی بهره برد.
این برنامه‌ها با ایجاد بستری غیرمتمرکز نیاز به اعتماد به سازمان های امانتدار را از بین می‌برند و با کمک فناوری دفتر کل توزیع‌شده، یک نقطه شکست یکتا ندارند که احتمال حمله به آنها وجود داشته باشد.
برای مثال در حوزه دیفای می‌توان ابزار ها و منابعی را برای عرضه توکن های سهامی (اوراق بهادار) ارائه داد که با آنها افراد و کسب و کارها می‌توانند برای دارایی‌هایی مثل سهام و املاک، ارز دیجیتال ایجاد کنند و پارامتر های دلخواه خود را برای آن در نظر بگیرند.
بازارهای مشتقه (قراردادهای آتی و اختیار) و همچنین بازارهای پیش‌بینی (مانند آگر) هم می‌توانند زیر مجموعه دیفای باشند.
بازار هایی برای شرط بندی روی نتیجه رویداد های آینده مانند انتخابات است که هدف این نسخه های دیفای در بازار های پیش‌بینی ارائه عملکرد یکسان اما بدون واسطه است.
یکی از قدیمی ترین برنامه های دیفای که بر اساس اتریوم ابجاد شده‌اند به اصطلاح بازار پیش بینی است، جایی که کاربران روی نتیجه برخی از رویداد ها مانند (آیا دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۰ برنده خواهد شد؟)شرط بندی می‌کنند.
هدف شرکت کنندگان بدست آوردن پول است، با این حال بازار های پیش‌بینی گاهی اوقات می‌توانند نتایج را بهتر از روش های معمول مانند نظر سنجیپیش بینی کنند.
بازار های پیش‌بینی متمرکز با سوابق خوب در این زمینه شامل Intrade و PredictIt است.
دیفای این امکان را دارد که علاقه افراد را به بازار های پیش‌بینی افزایش دهد، زیرا به طور سنتی توسط دولت ها مورد بی مهری قرار می‌گرفت و وقتی به طور متمرکز اداره می‌شدند اغلب فعالیتشان متوقف میشد.
۵-تولید محصول
برای معامله گران آگاه که مایل به ریسک هستند این امکان ایجاد شده است، جایی که کاربران توکن های مختلف دیفای را اسکن می‌کنند تا فرصت هایی را برای بازده بیشتر پیدا کنند.
۶-قابلیت انعطاف پذیری
برنامه‌های دیفای منبع باز هستند به این معنی که کد پشت آنها برای مشاهده همه افراد عمومی است، به همین ترتیب برای ساخت برنامه های جدید می توان از همان کد هااستفاده کرد.
۷-لگو های پول
با بررسی مفهوم قابلیت انعطاف‌پذیری به روش دیگر برنامه‌های دیفای مانند Lego هستند، بچه ها بلوک های اسباب بازی را برای ساخت ساختمان ها، وسایل نقلیه و غیره با هم ترکیب می‌کنند، برنامه‌های دیفای را می‌توان به طور مشابه مانند لگو های پول برای ساخت محصولات جدید مالی در کنار هم جمع کرد.
اهمیت قرارداد هوشمند در اجرای برنامه های دیفای
هسته اصلی حوزه امور مالی غیرمتمرکز، قرارداد هوشمند است چون برنامه‌های غیرمتمرکز به وسیله آن کار می‌کنند، بنابراین بلاک چین هایی که میزبان قراردادهای هوشمند هستند، می‌توانند میزبان برنامه‌های دیفای هم باشند.
درحالی که قرارداد های معمولی برای مشخص کردن رابطه افرادی که درگیر قرارداد هستند از مواد قانونی استفاده می‌کنند، یک قرارداد هوشمند از کدهای کامپیوتری بهره می‌برد.
به لطف بلاک چین یک قرارداد هوشمند پس از پیاده سازی، ضمانت اجرایی خواهد داشت، توسعه‌دهنده شرایط اجرای قرارداد را در کد تعیین می‌کند و پس از ثبت کردن آن روی بلاک چین حتی خود او هم نمی‌تواند جلوی اجرای قرارداد را بگیرد.
استفاده از قراردادهای هوشمند سریع‌تر و آسان‌تر است و ریسک کمتری برای طرفین دارد.
از طرف دیگر قراردادهای هوشمند هنوز با چالش های حقوقی دست و پنجه نرم می‌کنند، به عنوان مثال هنوز مراجع قانونی یک قرارداد هوشمند مالکیت خانه را به رسمیت نمی‌شناسند.
همچنین از آنجا که قرارداد های هوشمند قابل توقف نیستند، وجود باگ یا کد مخرب می‌تواند موجب خطر شود.
اتریوم درحال حاضر بزرگ ترین پلتفرمی است که پروژه های دیفای می‌توانند روی آن کار کنند، بدون اغراق می‌توان گفت در مقطع فعلی بلاک چین اتریوم، میزبانبیش از ۷۰٪ کل اکوسیستم دیفای است.
به عنوان مثال فرض کنید یک کاربر می‌خواهد سه شنبه هفته آینده، پولش برای یکی از دوستانش ارسال شود اما فقط در صورتی که هوا مطابق با Weather.Com بالاتر از ۹۰ درجه فارنهایت باشد، چنین قوانینی را می توان در یک قرارداد هوشمند نوشت.
به‌جز اتریوم، ایاس، تزوس، ترون، کاردانو، نئو، الگورند و ده ها بلاک چین دیگر قادر هستند برنامه های حوزه امور مالی غیرمتمرکز را میزبانی کنند.
معرفی بهترین توکن های دیفای درDeFiPulse.Com
تشخیص پروژه های خوب از بد برای تازه وارد ها دشوار است، سایت تحلیلی DeFi Pulse می‌تواند در تحلیل پروژه‌های این حوزه به ما کمک کند.
رونق پروژه های دیفای را بدون تردید می‌توان مهم ترین اتفاق حوزه ارزهای رمزنگاری شده دانست.
سایت ها و مجلات تحلیلی متعددی، اطلاعات پروژه های فعال در این حوزه از بازار را ارائه می‌دهند که سایت DeFi Pulse یکی از معتبر ترین آنهاست.
این سایت به تازگی شاخص دیفای خود را ارائه داده است که این شاخص می‌تواند دید خوبی در زمینه پروتکل های دیفای ارائه دهد.
این سایت مورد توجه تمامی فعالان حوزه دیفای است لذا توجه به این شاخص می‌تواند احساس کلی فعالان بازار را نشان دهد.
علاوه بر این شاخص این سایت مرجع خوبی برای یادگیری و مطالعه در حوزه دیفای است، اگر کاربری وارد حوزه دیفای شود با تعدد سرسام آور پروژه ها مواجه خواهد شد.
انتخاب پروژه مناسب برای سرمایه گذاری، انتخاب دشواری خواهد بود که این شاخص یکی از معیار های خوب برای تشخیص وضعیت کلی پروژه های دیفای است.
اساس محاسبه این شاخص، ارزش بازار پروتکل‌های دیفای است اما برای محاسبه آن فاکتور های زیادی مورد توجه قرار گرفته است.
همچنین در این سایت مجموع کل دارایی ذخیره شده یا Total Value Locked برای هر پروژه اندازه‌گیری و نمایش داده می‌شود، این شاخص می‌تواند اطلاعات بیشتری در زمینه پروژه های فعال در حوزه دیفای را منتقل کند.
این سایت علاوه بر نگاه جامعی که به معامله گران می‌دهد توکن های موجود در آن نیز از فیلتر هایی عبور می‌کنند که این مورد می‌تواند برای سرمایه‌گذاری، سبد متنوعی از دارایی های دیجیتال را به سرمایه‌گذار پیشنهاد دهد.
اما قرارگیری توکن ها در این لیست به معنی رشد قیمت آنها در آینده نخواهد بود و حتما تحلیل شخصی خود را در این زمینه انجام دهید.
شاخص DeFi Pulse یک شاخص وزن دهی شده بر اساس ارزش بازار دارایی‌های دیجیتال فعال در حوزه دیفای است که امکان ارزیابی پروژه‌ها را فراهم کرده است.
شرایط توکن هایی که در این شاخص حضور دارند به صورت زیر است:
۱-توکن باید بر روی شبکه بلاک چین اتریوم یا پولیگان راه‌اندازی شده باشد.
۲-توکن باید یک پروتکل دیفای باشد و در سایت DeFi Pulse لیست شده باشد.
۳-توکن باید به صورت کامل غیرمتمرکز باشد و دارای پشتوانه در کشور های مختلف نباشد.
۴-عرضه توکن حداقل تا ۵ سال آینده به صورت شفاف مشخص باشد.
۵-حداقل ۵ درصد از کل توکن‌های قابل عرضه در این پنج سال در گردش باشد.
۶-فرمول محاسبه شاخص DeFi Pulse به صورت زیر است:
Index Value: عدد شاخص
Circ Supply: تعداد توکن‌های در گردش
Price: قیمت توکن به دلار
IndexDivisor: عدد ثابت در فرمول (که مدام محاسبه خواهد شد، برای مثال این عدد در حال حاضر برابر ۴۴,۶۷۹,۵۶۰ است.)
